آنه كان وي از دريچه دايرة المعارف استنفورد

آنه كان وي ( ني آنه فينچ) از معدود زنان فيلسوف قرن هفدهم است كه توانست در رشته فلسفه به فعاليت بپردازد. او از كساني به شمار مي رود كه با انجمن پيروان افلاطون به ويژه هنري مور(1614-1687) ارتباط داشت. تنها رساله او « باستاني ترين و مدرن ترين اصول فلسفه » نام دارد كه پس از مرگ او و بدون نام در سال 1690 منتشر شد. رساله او درباب هستي شناسي روح بود كه از صفات خداوند الهام گرفته شده و در مقابله با انديشه هاي "مور"، "دكارت"، "هابز" و "اسپيونزا" نگاشته شده است. مفهومي كه او از جوهر الهي ارائه داده بود از "لايب نيتس" نيز پيشي گرفت.

زندگي

بانو آنه كان وي دختر" سر هنيج فيچه" و "اليزابت كراداك" بود. او در سال 1631 در لندن متولد شد و در خانه اي كه به قصر كنسينگتون شهرت داشت و متعلق به خانواده فينچ بود بزرگ شد. او كه كوچك ترين فرد  خانواده پر جمعيت فينچ بود با برادر ناتني خود جان فينج رابطه صميمانه و نزديكي برقرار كرد. اطلاعات بسياري درباره تحصيلات اوليه وي در دست نيست، اما اين امر بديهي و آشكار است كه زماني كه با يكي از پيروان افلاطون كمبريج، هنري مور(1614-1687)  ارتباط داشت به خوبي مي توانست بنويسد و بخواند. درباره آموزش قابل توجه فلسفي آنه كان وي اطلاعات بيشتري در دست است. مور به خاطر وجود برادرش كه در كالج كرايست دانشگاه كمبريج تحصيل مي كرد پذيرفت به او فلسفه بياموزد. از آنجا كه او به خاطر زن بودن نمي توانست در دانشگاه حضور يابد، مور از طريق مكاتبه به او فلسفه آموخت. پس از اين كه چند نامه رد و بدل شد مشخص شد كه آموزش هايي كه او از طريق مور دريافت مي كند پايه مكتب دكارتي را دنبال مي كند. پس از مكاتبه ها و آموزش ها فلسفي آنه كان وي و مور ارتباط دوستانه بيشتر با يكديگر پيدا كردند. بدين وسيله او فراتر از محدوده وضعيت خانوادگي با زندگي روشنفكرانه ارتباط برقرار كرد.

در سال 1651 آنه كان وي با ادوارد كان وي ازدواج كرد. او وارث املاك وارويكشاير و بخش آنتريم در ايرلند بود. تنها فرزند آنها هنيج نام داشت كه در دوران طفوليت از دنيا رفت. خانواده كان وي مالك يكي از بهترين كتابخانه هاي زمان خود بودند و ظاهراً ادوارد كان وي نسبت به دلبستگي هاي انديشمندانه آنه نيز علاقه نشان مي داد. اين در شرايطي است كه آنه كان وي از زمان نوجواني خود از بيماري دوره اي رنج مي برد وبا بيشتر شدن سن وي بيماري حادتر مي شد.

در نتيجه تحقيقات براي رهايي از بيماري او با يك پزشك و فيلسوف به نام " فرانسيس مركوري ون هلمونت"  آشنا شد. در آخرين دهه عمر آنه كان وي، " فرانسيس مركوري ون هلمونت" در خانه آنها زندگي مي كرد. از طريق "ون هلمونت" او با تفكر كابالي [ نوعي عرفان يهودي] و معتقدات فرقه كويكر پروتستان آشنا شد. از طرفي اين آشنايي منجر به حركت هاي بنيادي و تازه اي در زندگي او شد كه در آن ميان مي توان به اين امر اشاره كرد كه مطالعات كابالايي باعث شد تا او آموزش هاي دكارتي خود را رها كرده و از سويي ديگر رويارويي با دوستان كويكر "ون هلمونت" باعث شد او درست زمان كوتاهي پيش از مرگش در سال 1679 به اين فرقه از پروتستان روي آورد.

فلسفه

اگرچه ماهيت غير مادي مخلوق او را از ذات الهي جدا مي كند اما در اصل به خاطر تغيير پذيري و تعدد آن جوهره تغيير ناپذير ذات لايتناهي خداوند ، تغيرناپذيري، جاودانگي و نامتناهي بودن او را انعكاس مي دهد.  اين زنجيره ميان خداوند و مخلوق از طريق ماهيت مياني، يك وجود واسط، امكان پذير مي شود كه خداوند به وسيله آن با زندگي، اعمال، خوبي و عدالت مخلوق خود ارتباط برقرار مي كند. ماهيت مياني از خصوصيات الهي و مخلوق برخوردار است و در نتيجه به مثابه ميانجي و پلي ميان مخلوق و خدا عمل مي كند. از اين روي، اگرچه او ماهيت مخلوقات را به صورت زنجيره وار درك كرده و از تغيير پذيري  به عنوان قابليت افزايش كمال مي داند اما از پذيرش وحدت وجود سرباز مي زند.

با وجودي كه نظام هستي شناسي آنه كان وي عادلانه  نيست اما مي توان از آن به عنوان نظامي ياد كرد كه به معتقد به عدالت الهي است. آنه كان وي نظام فلسفي خود را به عنوان پاسخي به فسلسوفان برجسته زمان خود ارائه مي كند. چندين فصل از رساله او به تكذيب دوگانگي "هنري مور" و "دكارت" اختصاص دارد. او همچنين به ايده هاي هابز و اسپيونزا كه آنها را به وحدت وجود مادي متهم مي كند مي پردازد. مفهوم آنه كانوي از ماهيت مرهون انديشه هاي فلسفه افلاطوني و كابالي است. تفكر او تحت تاثير تعاليم "اوريگن"، دگر انديش مسيحي بوده كه توسط آموزگار كان وي بسيار مورد تحسين قرار گرفته است. نظام او به عنوان اعتقاد به عدالت الهي و جوهره خدا از فلسفه " لايب نيتس " پيشي گرفته است.

علاوه بر اين، هرچند او به عنوان يك زن فيلسوف قرن هفدهم  نامتعارف به نظر مي رسيد، به جهت آن كه اثر وي بدون نام منتشر شده بود مانند ديگر فيلسوفان زن قبل از جهان مدرن، مورد غفلت قرار گرفت.